Dromen, durven, doen

Tiggelaar, Ben (2005 6^de druk), Dromen, durven, doen: Het managen van de lastigste persoon op aarde: jezelf. Utrecht: Spectrum.

Het boek staat al 2 jaar in mijn nachtkastje. Af en toe las ik er wat in, maar nooit van harte. Het zoveelste "feel good" boek, dat van alles belooft maar na uitlezen alleen de frustratie achterlaat: weer 20 euro en een dag lezen verklooid. Grappig is dat het eerste hoofdstuk ook begint met deze overweging. Ben had dezelfde ervaring toen hij zijn boek ging schrijven: "Ik heb heel wat doorgezet en afgeluisterd, maar had nooit de indruk dat het veel hielp. Ronduit frustrerend". Dat belooft weer veel, maar totdat ik eraan toe was ontdekte ik het niet in dit boek. En dan is het eenmaal zover, boek en mindset komen samen en in 1 ruk lees ik het uit en heb er dan ook wat aan. "Dromen, durven, doen" is grotendeels een positief boek, maar vooral ook een boek dat aanzet tot actie. Het biedt inzicht in de hardnekkigheid van "ongezond" gedrag en geeft regels om dat om te buigen naar "gezond" gedrag. Dit gaat op een vlotte en niet te diepgaande wijze. Het boek is duidelijk gericht op een breed lezerspubliek. Dat lijkt mij een goede insteek, voor velen is dit boek een voldoende handreiking. De kleine groep die meer en dieper wil, vindt van hieruit makkelijk de vervolgstappen.

De opbouw is helder, in drie uitgewerkte stappen neemt de auteur je aan de hand. Hij nodigt je uit om je eigen gedrag onder de loep te nemen, daar iets van te vinden en te bepalen of je dat wilt behouden of veranderen. Daarna volgt de stap van het toewerken naar die verandering door een gedegen voorbereiding. Rest aan het eind alleen nog de uitvoering. Er staan veel praktijkvoorbeelden in het boek die helder illustreren waarom het proces soms vastloopt en hoe het goede resultaat toch kan worden bereikt. Ook geeft Tiggelaar een kijkje achter de schermen van het gedrag en draagt verklaringen aan uit de wetenschap. Dat geeft houvast bij het ontdekken waarom je soms iets anders doet dan wat je eigenlijk zou willen.

Over het algemeen is het een positief boek. Bij een paar passages kreeg ik echter de indruk dat Tiggelaar, ondanks zijn meters zelfhulpboeken, het overzicht nog niet compleet heeft. Zijn punten- en beloningssysteem voor goed gedrag is waarschijnlijk een goed hulpmiddel om verandering op gang te brengen, maar slechts kortdurend effectief. Dit schrijft hij zelf al in zijn voorbeelden, zelfs over zijn thuissituatie. Hoe anders komen we dit tegen bij bijvoorbeeld Susan Jeffers (Niet durven, toch doen: Adviezen en technieken om angst en besluiteloosheid om te buigen in kracht en actie. Baarn: Tirion), die simpel stelt dat het ervaren van "goed" gedrag zo'n enorme beloning oplevert binnen jezelf dat een materiele beloning daarbij in het niet valt. Dit materieel gerichte onderdeel bij Tiggelaar was voor mij een tegenvaller. Als je hier wel mee om kunt gaan: prima. Als je je kunt vinden in Jeffers: ook goed en dan is Tiggelaars boek een goede hulp om snel ergens anders te komen. Jeffers strategie van belonen is superieur aan de materiele. Verwacht je met deze laatste beloningsaanpak moeite te hebben ga dan op zoek naar een ander boek voordat je je stort op "Dromen, durven, doen".

Wat mist in dit boek is het proces dat voorafgaat aan dromen: je bewust worden van het gedrag dat je ongewenst vindt. Vaak stoor je je wel aan allerlei zaken, of ben je al ziek geworden, bijvoorbeeld vanwege de situatie op je werk of gerommel in de relatie. Het ontdekken van je eigen inadequate gedrag is een absolute voorwaarde om ook de stap naar dromen te maken. Zolang je niet ziet wat je eigen "destructieve" rol is in een proces, is het ook niet mogelijk om echt te kunnen dromen van gedrag dat je weer verder helpt. Dat dromen blijft dan meer dagdromen in de trant van "ik zou wel...". Dus voordat je denkt: "hé, dat klinkt goed, in drie stappen naar actie" besef dan even of je al weet wat er bij jezelf knaagt. Leg anders Tiggelaar weg en ga op zoek naar wat je struikelblokken zijn.

Is de toon van het boek gericht op een breed publiek, de licht religieus getinte ondertoon doet vermoeden dat er ook een grote groep is die halverwege het boek opeens stopt met verder lezen. God maakt op pagina 66 zijn entree. Ik dacht meteen: daar gaan we weer, eerst in de Heer en dan genezen. Het hoeft geen afbreuk te doen aan het boek, maar het had Tiggelaars boek sterker gemaakt wanneer hij hier creatiever was omgegaan met een aantal algemene begrippen. Zijn deugdenseptet dat hij onderverdeelt in 4 natuurlijke en 3 religieuze, schijt precies tussen de religieuzen en de niet religieuzen in. Met de indirecte verwijzing dat religie de norm is, de standaard. Natuurlijk is dat niet zo, er was eerst de mens, dan het woord en daarna pas God. Maar goed, dat is een andere discussie.

Met een beetje creativiteit buig je de religieuze deugden ook om naar algemene. Hoop wordt dan vertrouwen en geloof is overtuiging. Dat zijn ook meteen twee veel sterkere woorden. "Hoop hebben" getuigt niet van kracht, actie of invloed hebben. Vertrouwen is positief en bemoedigend. En geloof is misschien voor gelovigen wel sterk, maar niet gelovigen zullen dat meer zien in de trant van "ik geloof het wel". Niet zeker weten dus! Overtuiging is het bewustzijn van de keuze voor een bepaalde waarheid. "Ik ben ervan overtuigd", is toch veel sterker dan "ik geloof dat het zo is". De derde is liefde. Wat daar nou zo specifiek religieus aan is?

De scheiding op religie vind ik een zwaktebod van Tiggelaar. Op het geheel van het boek is het maar een klein puntje, maar toch: hij had beter gekund. Zijn beloningssysteem is voor mij een twijfelpunt in zijn aanpak, als je dit niet krijgt aangeleerd dan faalt de methode. Wil je "all the way" dan kom je er met dit boek alleen niet. Als je echt iets wil veranderen aan jezelf dan stap je licht over deze bezwaren heen: Tiggelaar is ook nog lerende en dat is een bemoediging aan het adres van de lezer, je moet het zelf doen. Conclusie: Doen!

Vanuit de kast op de stapel beland.